Prawosławie

Prawosławie, czyli Kościół wschodni powstało w 1054r., kiedy papież Leon IX wykluczył z Kościoła katolickiego patriarchę Konstantynopola, Michała Cerelariusza, w wyniku odrzucenia przez Kościół wschodni dogmatów katolickich przyjętych w 787r. na soborze powszechnym w Nicei.

Różnice doktrynalne okazały się niemożliwe do przezwyciężenia i dotyczyły następujących kwestii:

• pochodzenie Ducha Św. Od Ojca i Syna
• pierwszeństwa apostoła Piotra w stosunku do innych apostołów
• prymatu biskupa rzymskiego papieża jako namiestnika Chrystusa i widzialnej głowy Kościoła
• czyśćca
• niepokalanego poczęcia Najświętszej Marii Panny, pomimo oddania Matce Boskiej czci. Jako urodzona nie mogła być wolna od grzechu pierworodnego. Choć nie zaprzeczają jej świętości
• ogłoszonego dogmatu o wniebowzięciu NMP

Kościół prawosławny dzieli się na autokefaliczne Kościoły lokalne, krajowe. Powstanie nowego Kościoła jest uwarunkowane zgodą Kościoła-macierzy, z którego wyłania się on jako samodzielna organizacja. Każdy Kościół autokefaliczny ma swe własne organa o znaczeniu ogólnokościelnym, a mianowicie:

• sobór krajowy - naczelnego kierownika Kościoła, biskupa najwyższej rangi, np. arcybiskupa (Grecja lub Cypr), metropolitę (Albania, Polska, Słowacja, Czechy), patriarchę (Kościoły wschodnie, Rosja, Gruzja, Rumunia, Serbia, Bułgaria).
• organa kolegialne, jak synod biskupów, rady przyboczne głowy Kościoła lub biskupa diecezjalnego, tworzone przez biskupów, kler i wiernych, których zadaniem jest rozstrzyganie spraw społeczno-kościelnych i gospodarczych. Takie rady istnieją w patriarchacie konstantynopolitańskim, Kościele rumuńskim, serbskim, bułgarskim i in.

Kościół autokefaliczny jest administracyjnie podzielony na diecezje z biskupami ordynariuszami na czele. Każda diecezja ma swe ciała kolegialne (np. zebranie diecezjalne, rady, konsystorze itp.). Diecezja dzieli się na okręgi - dekanaty z dziekanami na czele. Dekanat składa się z parafii, z proboszczami i wikariuszami. Przy proboszczu działa rada parafialna. Kapłani są mianowani przez biskupa, biskupi przez głowę Kościoła na wniosek synodu albo soboru. Kapłana konsekruje biskup. Konsekracja biskupa jest dokonywana przez co najmniej dwóch jego zwierzchników.

W Polsce działa Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny składający się z czterech diecezji: warszawsko-bielskiej, białostocko-gdańskiej, łódzko-poznańskiej i wrocławsko-szczecińskiej. Obejmują one przeszło 150 parafii liczących prawie 400 tys. wyznawców. 13 V 1998 arcybiskup Sawa, ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej, został wybrany przez Sobór Biskupów zwierzchnikiem Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Arcybiskup Sawa od ponad 20 lat jest wykładowcą na Sekcji Teologii Prawosławnej w Akademii Teologicznej w Warszawie. Jest także zwierzchnikiem Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego w stopniu generała brygady. Prawosławie czynnie uczestniczy w światowym ruchu ekumenicznym.

Patriarcha Konstantynopola już w 1920 ogłosił wstępny program działania zmierzający w kierunku zjednoczenia Kościołów chrześcijańskich. Po II wojnie światowej prawosławie włączyło się w prace Światowej Rady Kościołów. W 1964 doszło do pierwszego spotkania patriarchy Konstantynopola Athenagorasa z papieżem Pawłem VI, podczas którego wyrażono wolę współpracy.
W listopadzie 1979 papież Jan Paweł II złożył oficjalną wizytę patriarsze Dymitriosowi w Konstantynopolu. Obaj uczestniczyli zarówno w nabożeństwie katolickim, jak i prawosławnym. W 1983 na zgromadzeniu generalnym Światowej Rady Kościołów wyznawcy prawosławia wystąpili z pakietem inicjatyw pokojowych i rozbrojeniowych.

Zgodnie z szacunkami określa się, że prawosławie wyznaje ponad 180 mln ludności, w tym na terytorium byłego ZSRR 80 mln, w Rumunii 14 mln, w Grecji 10 mln, w byłej Jugosławii 9 mln (głównie Serbowie, Czarnogórcy, Macedończycy), w Bułgarii 6 mln, w Stanach Zjednoczonych 4 mln. Ponadto wyznawcy prawosławia żyją w Azji Środkowej i Wschodniej, w Chinach, Korei i w Japonii.