Horodyszcze

Etymologia nazwy: nazwa wywodzi się od ruskiego słowa "horodyszcze", oznaczającego po polsku grodzisko.

We wsi znajdują się dwa grodziska: na południowy - wschód od wsi, zajęte obecnie przez cmentarz, na południowym skraju osady

Wieś Horodyszcze po raz pierwszy udokumentowana została w roku 1446. Dawna własność kniaziów Połubińskich w XVI w. Prawa miejskie uzyskała pomiędzy 1558 a 1569. Miasto często zmieniało właścicieli - ostatnimi (do 1944 r.) byli Horodyscy. Utrata praw miejskich nastąpiła w 1879 r. 

Do najciekawszych miejsc należy zaliczyć:

• cerkwisko - gród wczesnośredniowieczny, 150 m  na południowy wschód od Zielawy. Legenda glosi, że miejsce to zapadlo się pod ziemię. podobno ten, kto przyłoży ucho do ziemi, usłyszy bicie dzwonów.
• cmentarz wczesny - 700 m na połdnie od Zielawy
• cmentarz katolicki - 50 m na północ od Zielawy. na wzgórzu znajdował się zamek warowny otoczony fosą i Zielawą.
• kapliczka dworska - przy drodze prowadzącej do pałacu znajduje się kapliczka zbudowana w 1945r.
• kapliczki przydrożne - przy przystanku autobusowym znajdują się dwie kapliczki. Drewniana została psotawiona w 1866r., murowana w 1952r. Stoją do siebie bokiem, na znak niezgody obydwu stawiających je rodzin.
• krzyż czerwony - 150 m na południe od Zielawy w stronę Łyniewa, postawiony w 1916r., aby chronić ludność przed pomorem. Raz w roku mieszkańcy spędzlai bydło do krzyża.
• krzyż carewicza - w centrum wsi, na placu Domu Kultury stoi krzyżz 1900r. Fundatorka krzyża - P. Suzonowicz prośbę o pozwolenie uzasadniała uczczeniem narodzin carewicza.
• cudowna lipa - przy kosciele rośnie lipa, w ktorej w 1550r. objawiła się Matka Boska
• pałac z lat 1818-28 wzniesiony dla Juliana Frankowskiego, prawdopodobnie zaprojektowany przez A. Corazziego. Klasycystyczny, murowany, na rzucie prostokąta. Pozostałość parku z XVIII wieku z zachowanym symetrycznym układem kwater i kanałem wodnym; na osi pałacu szeroka aleja lipowa. Zdewastowany niegdyś pałac od wielu lat jest pieczołowicie odnawiany przez nowego właściciela.
• kościół parafialny z lat 1986-90 r., murowany. Kamień węgielny tego kościoła pochodzi z bazyliki św. Piotra w Rzymie i został poświęcony przez Jana Pawła II. Wewnątrz kopia zaginionego w okresie I wojny światowej obrazu Matki Boskiej Horodyskiej, uważanego za cudowny i tablica z 1980 r. poświęcona unitom podlaskim. Dawna drewniana cerkiew unicka z 1760 r. fundacji Potockich została kilkanaście lat temu przeniesiona do miejscowości Białka koło Parczewa.